Yazan: Fulya KAYA TEZEL
Bu yazının konusu internette gezinirken karşılaştığım bir web sayfası. Zihinsel becerilerinizi (dolayısıyla zekânızı) geliştirmeye yönelik çeşitli egzersizlerin olduğu bir program. Biliyorsunuz sağlıklı bir yaşam için beyin sağlığı elzemdir ve beyin sağlığını etkileyen birçok etmen vardır. Bunların başında genetik faktörler, beslenme, çevresel koşullar gelmekte. Son yıllarda nöroloji, psikofizyoloji, nöropsikiyatri vb. alanlardan uzmanlar zihinsel işlevlerinizi canlı tutacak her tür aktivitenin de beyin sağlığı açısından oldukça önemli olduğunu belirtmekte. Yani zihninizi eğiterek, var olan becerilerinizi geliştirip, yeni beceriler kazanarak da beyninizin sağlığını korumuş oluyorsunuz. Aslında zihin eğitimi fikri beyin plastisitesi (nöronal plastisite) fikri üzerine kuruludur. Beyin plastisitesi ise beyin hücrelerinin, aldıkları uyarılara karşı kendilerini değiştirebilme yeteneği şeklinde tanımlanır ve öğrenme ve hafızanın temelini oluşturur (Şenel, 2003). Kısacası “işleyen demir pas tutmaz” misali fiziksel egzersizle bedeninizin daha ‘fit' olmasını nasıl sağlıyorsanız zihinsel egzersizlerle de beyninizin daha ‘fit' olmasını sağlayabilirsiniz.
Bilişsel becerileri güçlendirmenin bilimsel olarak kanıtlanmış bir yolunu sunan bu sitenin ve programın ismi de CogniFit Brain Fitness. Son zamanlarda bu tip program ve web siteleri oldukça revaçta, bununla ilgili olarak akla ilk gelen sitelerden biri de Lumosity. Ancak bu yazıda tanıtacağım web sitesinin en önemli farkı ücretsiz olması, dolayısıyla ulaşılabilirliğinin daha fazla olması. Bu sayede sürekli güncellenen normlarının da daha gerçekçi olduğu düşünülebilir. Dezavantaj sayılabilecek yanı ise programın İngilizce olması.
CogniFit 10 yıllık bir süre zarfında dünyanın önde gelen üniversiteleri ve enstitüleri ile programın geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını gerçekleştirmiştir. Program kısa bir değerlendirmeyle başlıyor ve bu değerlendirme size bellek, dikkat algı vb. beceri alanları arasında hangilerinde güçlü olduğunuzu, hangi becerilerinizi geliştirmeniz gerektiğini gösteriyor. Bu temel değerlendirme, eğitim programınıza başlarken atacağınız ilk adım niteliğinde. Program sizin biricikliğinizi de görmezden gelmiyor ve özgün ihtiyaçlarınıza yönelik size özel bir eğitim programı hazırlıyor. Öncelikle bilişsel becerileriniz güçlüden zayıfa doğru kendi aralarında sıralanıyor sonrasında da ihtiyaçlarınıza göre bireysel hedefleriniz sıralanıyor. Kognitif Bireyselleştirilmiş Eğitim Sistemi eğitimin sizin bireysel ihtiyaçlarınıza uygunluğunu garanti ediyor. Ve eğitimi gerçek performansınıza göre uyarlıyor. Önerilen eğitim programı haftada 1 saati aşmıyor. Böylelikle diğer aktivitelerinize de kolaylıkla zaman ayırabileceğiniz bir eğitim sunulmuş oluyor.
İşin eğlenceli yanlarından biri de performansınızı ailenizin diğer üyeleriyle, arkadaşlarınızla, dünyanın geri kalanıyla karşılaştırabiliyor oluşunuz. Dünya ortalamasının ne kadar altında ya da üstünde olduğunuz grafiklerle belirtiliyor. Puanlarınızı bulunduğunuz ülke puanlarıyla da kıyaslayabiliyorsunuz. Üstelik her ülkeye ait normlar her kullanıcının girişi ile yeniden hesaplanıyor. Sonuçlarınız gizli tutuluyor, arkadaşlarınızın görmesine izin verdiğiniz müddetçe sadece arkadaşlarınız sonuçlarınızı görebiliyor.
Program kapsamında değerlendirilen ve egzersizlerle sürekli canlı tutulmaya çalışılan zihinsel beceriler güncel zeka testlerinde ölçümlenen zihinsel beceri alanlarıyla da örtüşmekte, dolayısıyla bu egzersizlerdeki pratiğin zeka testlerindeki performansı olumlu yönde etkileyeceğini düşünmekteyim. Değerlendirilen ve desteklenen başlıca zihinsel beceriler şöyle; Planlama, İşitsel kısa süreli bellek, Görsel kısa süreli bellek, El-göz koordinasyonu, Uzamsal bellek, Görsel tarama, Çalışma belleği, Bölünmüş dikkat, Tepki hızı, Kavramsal bellek, Tanılama, Güncelleme, Atlama
Programın tek kusuru ise Türkçe olmaması, bu nedenle ancak İngilizce bilenler faydalanabilecek.
Uzman Psikolog Fulya Kaya Tezel
