Yazan: Şükran TELCİ
1-VAJİNİSMUS NEDİR ?
Vajinismus, fiziksel, zihinsel ve duygusal bir kadın hastalığıdır.Vajinanın girişindeki kasların(pubik kaslar) istem dışı kasılmasıyla cinsel birleşmenin acılı veya imkânsız olarak algılanmasına neden olan bir hastalıktır. Vajinismusda kasılmalar kesinlikle istem dışıdır. Genellikle ilk cinsel tecrübe esnasında boy gösterir. Kimi zamanda jinekolojik muayene veya tampon kullanımı sırasında ortaya çıkaibilir. Pubik kaslar kasılarak vajinanın genişlemesini ve açılmasını engeller. Bunun içinde cinsel birleşme esnasında ağrı oluşur. Hatta birleşme gerçekleşmeyebilir.
2-VAJİNİSMUS BELİRTİLERİ NELERDİR?
Belirtiler her kadında aynı değildir, genel olarak ortak özellikler ön sevişme ve cinsel birleşme sırasında vajen ve bacak kaslarını kasma, kasılmayla penisin vajene girmesine izin vermeme veya kasılma olmaksızın penisin vajene girişine izin vermeme,birleşme sırasında acı çekme, vajenin yırtılacağını düşünmeyle birlikte korku ve kaygı hissetme.
3-VAJİNİSMUSUN NEDENLERİ NELERDİR?
Vajinismus pek çok sebeple ortaya çikabildiği gibi nedenleri arasında en üst sırada psikolojik kaygılar vardır.Psikolojik kaygıların kaynağınıda çocukluktan kalma korkular, asiri kati bir toplum düzeni içinde yasama, kati ahlak kurallari ve tabular, suçluluk, ayip, günah gibi kavramlarin bilinç altina yerlesmesi, cinsellik ve ilk cinsel deneyim konusunda yerlesmis hatali bilgi ve ön yargilar, bilinç altinda penisin vücuda girisine karsi bir korkunun olmasi gibi nedenler oluşturur.Kızlık zarının çok degerli ve korunmasi gereken bir yapi oldugu düsünceleri ile büyüyen ve sürekli olarak korunmasi gerektigi ögretilen kadinlar
vajinismus egilimindedirler. Geçmisinde cinsel taciz gibi ciddi bir psikolojik travma yasamis kadinlarda görülebilecegi gibi agrili bir jinekolojik muayene, ilk iliskinin çok agrili olmasi gibi psikolojik tahribat yapmis birtakim durumlarda da
vajinismus sikça gözlenir. Bunların yanında; eksik yada yanlış cinsel bilgi, erken travmatik yaşantılar,eşler arasındaki iletişim biçimi,cinsel iletişim sorunları,performans kaygısı,kızlık zarını yitirme korkusu,otoriter baba,baba kız ilişkisindeki güçlükler ,cinselliği aşağılayan aile,erken yaştan itibaren erkeklerin güvenilmez ve tehditkar olarak algılanması ,kadınların zayıf ve çeresiz,erkeklerin baskın olarak algılanması ,cinsel ilişkinin kötü ve acı veren bir şey olduğu fakat erkeklerin bunu istediği ve kadınların buna katlanması gerektiğine inanmak.
4-VAJİNİSMUS RİSKİ ALTINDA OLAN KADINLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Cinsellige bakisin tutucu oldugu toplumlarda yetişen,kaygı düzeyi yüksek, takıntılı ve mükemmelliyetçi, fobik ve her şeyden korkan yapısal özellikleri olan ve özellikle çocuksu, aileye bagimli ve ruhsal organizasyonunu saglikli bir biçimde tamamlamamis kadinlar risk grubunu olusturur.
Cinsel hayatin baslangicinda vajinismus problemi olmayan kadinlar da yasanmis kötü tecrübeler sonucunda (dogum, düsük, kürtaj, yanlis yapilmis ve fazlasiyla aci duyulmus bir jinekolojik muayene gibi) da vajinismus görülebilir. Bazen de çiftlerin cinsellikle ilgili bilgi eksiklikleri, ilk iliski ile ilgili yanlis inanis ve önyargilar da beraberinde korku ve panigi getirerek vajinismusa neden olabilir.
5-VAJİNİSMUS KADINI KENDİNİ NASIL HİSSEDER?
Hassastır, özel ilgi ve destek ister, dışarıdan abartılıymış gibi gözüken ama istemeden (bilinçdışı) verdiği tepkilerinin anlaşılmasını ister, anlaşıldığını hissetiği ve güvendiği andan itibaren tedavisi de başlamış olur. Ne yaparsa yapsın asla bu durumdan kurtulamayacaağına inanır ve kendisini diğer kadınlardan hep ayrı görür.Herkesin rahatlıkla yaptığı şeyi o bir türlü yapamıyordur. Eşi de için için karısı tarafından sevilmediği ve kabul edilmediğini düşünüyordur.Kadın mantıklı olarak olaya baktığında çok basit gibi görür evet bu sefer yapabilecektir çünkü herkes bunu yapar.Eşi ona dokunduğunda çok güzel şeyler hissediyordur fakat o an geldiğinde penis vajne yaklaştığında korkuların en büyüğünü yaşar. Sanki içi parçalanacak,kanlar akacak,bir şeyler yırtılacaktır.Ve bir türlü korkularını anlamlandıramaz, eşini iter ve kendi yalnızlığına geri döner.Çünkü yıllardır bilinçdışı alınan telkinler görevlerini yerine getirirler. Çok kan akacak,parçalanak,çok acı çekeceksin,vajenin çok dar penis asla içeri giremez gibi çocukluktan bu yana farkında olmadan sürekli bilinçdışına yerleşen bu telkinler o kadar baskın bir güce sahiptirki bilinç ona ne derse desin o bildiğini okur. Kişinin kendisinin umutsuz olduğuna yürekten inanması durumuyla çaresizlik yaşanır ve artık bu konuda aşırı kaygı, saplantı ve kötümserlik içine gömülmüştür.
6-VAJİNİSMUS TİPLERİ NELERDİR?
Primer ve sekonder vajinismus olmak üzere iki tip vajinismus vardır.Primer Vajinismus; cinsel hayatin baslamasindan itibaren görülen ve bir kez bile cinsel iliskinin gerçeklesememesi türündeki vajinismustur. Sekonder Vajinismus;cinsel hayatin baslamasindan itibaren saglikli sekilde iliski mümkün iken yasanmis bir cinsel travma sonrasi (olayli bir dogum, düsük, kürtaj, yanlis yapilan ve agrili bir jinekolojik muayene, taciz veya tecavüze maruz kalma gibi) olusan vajinismus durumudur.
7-VAJİNİSMUS HASTALARI GEBE KALABİLİR Mİ?
Vaginismus gebelige engel bir problem degildir sadece cinsel birlesmeye engeldir. Kadin gebelige uygunsa (vajinismus haricinde herhangi bir jinekolojik rahatsizligi yoksa) vajina girisine dökülen spermlerin yüzme kabiliyeti sonucunda gebelik olusabilir fakat bu sekilde gebelik sansi normal bir cinsel iliskiye göre çok daha azdır.
8-VAJİNİSMUS İLE CİNSEL SOĞUKLUĞUN BİR İLİŞKİSİ VARMIDIR?
Vajinisus ile cinsel isteksizliğin ilişkisi yoktur. Vajinismusdan sikayetçi olan bir kadinda; cinsel ilişkiye girme isteği,cinsel arzu,ön sevişmeden zevk alma ve vajende islanma mevcuttur. Cinsel soguklukta da ayip ve günah duygusunun öneminin olmasina karsin, temel sorun cinsel iliskiden zevk almamak biçiminde kendini karakterize eder.
9-VAJİNİSMUS SADECE KADININ SORUNU MUDUR?
VAJİNİSMUSLU KADININ PARTNERİNDE DE CİNSEL İŞLEV BOZUKLUĞU GELİŞEBİLİR Mİ?
Cinsel işlev bozukluğunu çiftin sorunu olarak ele almak ve partneri de buna ikna ederek tedaviye aktif katılımlını sağlamak kuşkusuz çok önemlidir. Erkekler vajinismusu bir hastalık olarak kabullenmedikleri, belki de doğru bilgiye ulaşamadıkları için durumu istenmeme ve reddedilme olarak algılayıp, kırgınlık ya da öfke duyabilirler. Bazen durumun kendi yetersizlikleriyle ilgili olabileceğini düşünüp, kaygıyla(performans anksiyete) sertleşme bozuklukları geliştirebilirler. Yine erkeklerde de zaman içinde cinsel isteksizlik ve sertleşme güçlükleri görülebilir. Hem kadın hem de erkekte ikincil olarak gelişebilecek ruhsal sorunlarla tanı ve tedavinin zorlaşabileceği de akılda tutulması gereken bir noktadır.
10-PARTNER DEĞİŞİMİ VAJİNİSMUSTA NE KADAR ETKİLİDİR?
YOKSA VAJİNİSMUSUN PARTNERLE İLGİSİ YOK MUDUR?
Klasik bilgi vajinismusu olan kadının her erkekle vajinismus sorunu yaşayacağı yönündedir. Vajinismusun partnerle ilgisi yoktur. Ancak unutulmamalı ki birleşememenin nedeni her zaman vajinismus değildir. Bazen tanı yanlışları olabilir, eş reddi vardır, aslında mevcut partner istenmemektedir. Birleşme gerçekleşmez, başka bir partnerle birleşme sağlanır. Bazen ilk gece korkuları yanlışlıkla vajinismus olarak değerlendirilebilir. İlk gece korkusunda da başka bir partnerin uygun yaklaşımıyla birleşme sağlanabilir.
11-VAJİNİSMUSDA TEDAVİ NEDİR?
Tek tedavi yolu cinsel terapidir. Cinsel terapiye verilen tepki mükemmeldir. Kanıtlar, bu durumun altındaki patolojinin vajinal girişi koruyan kasların koşullandırılmış bir reaksiyonu olduğunu göstermektedir.
12- DAHA ÖNCE VAJİNİSMUS TEDAVİ- Sİ İÇİN ZAMAN,UMUT,PARA VE EMEK HARCAMIŞ KİŞİLERE BURADAN NE SÖYLEMEK İSTERSİNİZ?
Doğru bilgiye ulaşmaya çalışmak çok önemlidir.Doğru bilgide; vajinismusun tedavisinde cerahi girişimlerin ve ilaç tedavisinin yeri olmadığıdır.Bu konudaa eğitim almış, cinsel terapi yapabilen deneyim sahibi psikiyatristlere ve cinsel terapi merkezlerine başvurulması uygundur.
13-VAJİNİSMUS TEDAVİSİNDE YAYGIN YANLIŞ UYGULAMALAR NELERDİR?
Vajinal girişteki kasılmanın, sıcak-soğuk su banyoları, lokal anestezik jel uygulaması, alkol alımı, kas gevşetici ilaç kullanımıyla ortadan kalkmadığı bilinmelidir. Yine sakinleştiriciler ve depresyon ilaçlarıyla vajinismus düzelmez. Zarla ilgisi olmadığından zarı ortadan kaldırmayı hedefleyen operasyonlar vajinismusu düzeltmez. Anlaşılacağı üzere, bu yöntemler vajinismusun temel nedeni olan psikolojik faktörleri de kapsamamaktadır. Hipnoz, cinsel terapinin içinde yardımcı teknik olarak uygulanabilir, tek başına hipnoz uygulamanın da vajinisus tedavisinde yeri yoktur.
14-VAJİNİSMUSUN TEDAVİSİ NEDİR?
Vajinismusun bugün için bilimsel olarak başarısı kanıtlanmış tek tedavi yolu var; o da cinsel terapidir. Uygun cinsel terapiyle yüzde yüze yakın düzelme oranlarından bahsedebiliriz. Vajinismus tedavisi, genellikle 2-3 ayda, 6-8 tedavi oturumunda sonlanır. 1-2 görüşme ve
danışmanlıkla düzelen hafif olgular olduğu gibi uzun süreli tedaviye gerektiren zor vakalar da olabilir. Cinsel terapi, çoğunlukla çift görüşmesi şeklinde sürdürülür. Öncelikle kapsamlı bir cinsel yaşam öyküsü alınır, çiftin zorlukları değerlendirilir, kaygıları araştırılır, tedavi motivasyonları arttırılır. Aslında ilk seanslar da yapılagelen gecikmiş bir cinsel eğitimdir. Öncelikle çiftin cinsel sağlıkla ilgili bilgilendirilmesi, yanlış inanışların düzeltilmesi, cinsel organlar ve cinsel fizyolojiyle ilgili doğruların aktarılması hedeflenir. Sonrasında egzersizlerle kademeli olarak kasılmanın ve girişle ilgili korkuların üzerine gidilir. Tedavi alan olgularda düzelme sonrası yineleme beklenmez.
15-VAJİNİSMUSDA CİNSEL TERAPİYE RAĞMEN DÜZELMEDE DİRENÇ OLABİLİR Mİ?
Cinsel terapi ile vajinismusda düzelme % 100 e yakındır.Eğer düzelme olmuyor ise mutlaka altta yatan
evlilik problemleri veya partnerlerin farklı ruhsal sıkıntıları olup olmadığını inceleyip öğrenmemiz gerekir. Öncelikle var olan diğer problemleri cinsel terapi sürecine başlamadan önce halletmemiz gerekir ki cinsel terapi ile başarılı sonuca varalım.
16-EĞİTİMLİ KADINLAR DA VAJİNİSMUS OLUR MU?
Vajinismusun her eğitim ve kültür seviyesinden kadında ortak olarak yaşanan içsel bir korku olduğundan özellikle üniversite mezunu hatta doktora düzeyinde eğitim almış kadınlarda vajinismus daha çok görülmekte ve tahmin edilenin aksine bu kadınlar tedaviye de daha çok direnç göster.
Psikiyatrist Uzman Doktor Şükran Telci
