MODLAR-RUH HALLERİMİZ-DUYGUDURUM YANLARIMIZ

MODLAR-RUH HALLERİMİZ-DUYGUDURUM YANLARIMIZ

Mod, kişide anlık olarak aktif olan şemalar (uyumsuz derin inançlar) ve şemalar ile başa çıkma tepkilerinin oluşturduğu ruh halleridir. İhtiyaçlarımız herhangi bir tehdit altında değil ise herhangi bir işlev bozucu mod devreye girmez. Daha çok işlevsel modda kalırız. O zaman modlarla ilgili bilmemiz gereken öncelikle işlevsel olan ve olmayan mod kavramlarıdır.

Nedir sosyal ve işlevsel modlar?

Mutlu Çocuk modu: Sevildiğini, güvende olduğunu hissettiğimiz moddur. Çevrenle uyum ve iletişim içerisindesindir.

Sağlıklı Erişkin Mod: Sorunlarla başa çıkabildiğimiz, gelişip değişmeye açık olup, duygularımızı bastırmadan kontrol edebildiğimiz, hakkımız yenildiğinde kendimizi koruyabildiğimiz, özümüzde iyi bir insan olduğumuzu, değer verdiğimiz şeylere ulaşabilmek için sabredebileceğimizi ve kendimizin kim olduğunu bildiğimiz ve hissettiğimiz moddur. En önemli özelliği hayatımızı bu mod ile düzene koyarız. Planlar yapar, buna uyar ve kendimizi üretken hissederiz.

Ruh durumumuzu zora sokan işlevsiz modlar nelerdir?

Başa çıkma modları ile başlayalım. Organizmanın tehditlerle başa çıkarken kullandığı ‘'donakalmak, savaşmak, kaçmak'' ile karakterize tutum ve davranışlardır.

Donakalmak Modu: Teslim olmak demektir. Hareketsiz kalır, vücuttaki enerjiyi korumaya ve saldırganı daha fazla saldırgan hale getirmemeye yönelik bir son çare yolu olarak çalışır.

Savaşmak Modu: Saldırgan moddur. Tehdit algıladığında saldırmaya hazır hale gelir. Her zaman en iyi ve ilgi odağı olmayı ve diğerlerine aldırmaksızın ne isterse onu yapmayı hedefleyen bir moddur.

Kaçmak modu: Kişinin rahatsız edici duygulardan uzak kalabilmek için kendisini çalışmaya, spora, kumara, yemeye, gelişigüzel cinsellik ve alışverişe verdiği uyarıcı dürtüsel etkinlikler yaptığı moddur. Veya üzgün ve kırgın olduğunda kişinin bu durumla ilgili kişilerle ilişkiyi durdurduğu ve nedenini açıklamadan uzak durduğu moddur. Çocuk yaşlardaki küsme davranışına benzerdir.

Sırada incinmiş yani yaralı çocuk modu var.

Nedir incinmiş çocuk ruh hali?

Aslında ihtiyaçlarımıza en yakın temasta olan moddur. Bu modda tehdit altında olan ihtiyacımız nedeni ile tetiklenen şemamızın tüm acısını hissederiz. Sevgi ihtiyacı engellendiyse acı, saygı ihtiyacı engellendiyse hayal kırıklığı, güvenlik ihtiyacı engellendiyse endişe ve özgürlük ihtiyacı engellendiyse sıkıntı yaşarız. Kaybolmuş, çaresiz, aşağılanmış, yapayalnız, güçsüz, aciz, kenara atılmış, dışlanmış, sevgisiz hissettiğimiz anlar bu moda örnektir.

İncinmiş çocuk modu var ise ortamda kulak vermemiz gereken diğer iki işlevsiz modu da tarif etmemiz gerekir= Uyumsuz ebeveyn modları.

Cezalandırıcı ebeveyn modu ile başlayalım. Bir örnekle açıklayalım. Çalıştığınız yerde patronun öfkesine maruz kaldınız. Patronunuz kadar şiddetli ve sert tepki verirseniz işten atılma tehlikesi karşısında duruma teslim olmayı tercih edebilirsiniz. Ancak içinizde uyanan öfkeyi bastırabilmek için patronun saldırısını haklı ve bu duruma neden olan kendi davranışınızı da haksız olarak görmeniz gerekir. İşte cezalandırıcı ebeveyn modu tam bu noktada devreye girerek size haksız olduğunuzu, eğer kaçar veya savaşırsanız işlerin daha kötü olacağını hissettirerek teslim olmanızı sağlayan ruh halidir. Ancak bu durum kısa vadede koruyucudur. Süreçte kişinin sağlıklı çözümler üretmesini engeller, çaresiz ve depresif bir ruh haline doğru sürüklenmeye sebep olur. İkinci uyumsuz ebeveyn modu da beklentili ebeveyn modudur. Beklentili ebeveyn ruh hali, kendi ihtiyaçlarınıza karşı katı, başkalarını ön planda tutmaya, yapılması gerekenleri bitirmeye, elinden gelenin en iyisini yapmaya ve yüksek standartlara zorlamaya götürür sizi. Bunlar olana kadar da size eğlenme, zevk alma ve mutlu hissetme anlarını da yaşatmaz. Kısacası ihtiyacın sağlıklı bir şekilde karşılanmasını engelleyen moddur.

Son söz; kendimi anlamak ve bilmek adına kafa yoruyor iseniz hangi modda olduğunuzu bilmek, bu işi kolaylaştırır efendim....